Bent u kort geleden bij een keel-, neus- en oorarts geweest omdat u stemproblemen heeft? In deze folder staat meer informatie over stemproblemen.

 

Spreken is het belangrijkste communicatiemiddel voor mensen. In veel beroepen gebruiken mensen hun stem vaak, bijvoorbeeld in: 

• het onderwijs 
• de verkoop 

 

Bij stemproblemen kunt u moeilijk spreken. Dit kan uw werk belemmeren. Als u spreekt, geeft u niet alleen informatie met woorden, maar ook over emoties. U kunt bijvoorbeeld dezelfde zin koel en afstandelijk zeggen of warm en vriendelijk. Een afwijkend stemgeluid kan soms een verkeerde indruk van uw gevoel geven.

 

Hoe maakt u geluid?

Geluid ontstaat in het strottenhoofd (adamsappel). Het strottenhoofd vormt een verbinding tussen de luchtpijp en de keelholte. In het strottenhoofd liggen de stembanden. Dit zijn twee plooien die door spieren bij elkaar gebracht kunnen worden. Zo kunnen ze de luchtpijp afsluiten.

 

Als de stembanden tegen elkaar worden gehouden, kunnen ze gaan trillen door de lucht die u uitademt. Deze trillingen maken het geluid dat u hoort. Door de spanning van de stembanden te veranderen, verandert ook de toonhoogte van het geluid. Deze spanningsverandering gebeurt door spierbewegingen. Bij spreken wordt niet alleen het strottenhoofd gebruikt. Het stemgeluid verandert in verschillende klanken door de beweging van:

• lippen 
• tong 
• gehemelte 

• keel 

 

Stemstoornissen

Wat zijn stemstoornissen?
Als de stembanden niet goed werken, trillen ze anders. Hierdoor klinkt de stem vaak hees of schor. Er zijn verschillende oorzaken van stemproblemen:

 

1. Infectie 

De meest voorkomende oorzaak is een ontsteking. Iedereen is wel eens hees bij een verkoudheid. Vaak wordt de ontsteking veroorzaakt door virussen en gaat vanzelf over. Soms is het een bacteriële infectie. Dan kunnen medicijnen nodig zijn. Soms zoekt de arts ook naar de bron van de infectie, bijvoorbeeld in de neusbijholten.

 

2. Stemmisbruik 

Overbelasting van de stembanden kan problemen geven. Dit kan komen door: 

• te veel of verkeerd stemgebruik
• irriterende gassen of dampen
• Roken
• soms door allergie

 

3. Verlamming van de stembanden 

Als de stembanden door een verlamming niet goed sluiten, klinkt de stem hees. Soms herstelt de verlamming vanzelf, afhankelijk van de oorzaak. De arts probeert de oorzaak te vinden. Als herstel niet lukt, kan de stem verbeterd worden met oefeningen van een logopedist. Soms is een operatie nodig. 

 

4. Zwelling van de stembanden 

• Er kunnen goedaardige zwellingen ontstaan, zoals een stembandpoliep of stembandknobbels. 
• De stem kan verbeteren als de zwelling wordt verwijderd. 
• De operatie gebeurt meestal onder narcose. 

 

5. Verkeerd stembandgebruik 

• Soms zijn de stembanden gezond, maar werkt de stem niet goed. Dit kan komen door: 

  • na een stembandinfectie niet goed sluiten van de stembanden 
  • te krachtig sluiten na infectie 
  • te veel forceren van de stem 
  • intensief gebruik bij een slechte stemtechniek 

Ook lichamelijke conditie kan meespelen. Vermoeidheid of spanning kan de stem beïnvloeden. 

Vaak wordt geen duidelijke oorzaak gevonden. 

 

6. Kanker van de stembanden 

Heesheid kan soms door kanker komen. Dit komt vooral voor bij oudere mannen die roken. Als kanker vroeg wordt ontdekt, kan het goed worden behandeld en blijft de stem vaak goed. Bij twijfel onderzoekt de arts een stukje weefsel van de stemband onder de microscoop. 

 

7. De oudere stem (presbyfonie) 

Door ouderdom kunnen de spieren van de stembanden dunner worden. De stembanden kunnen dan niet goed sluiten en trillen minder goed. Dit heet presbyfonie. De KNO-arts kan soms de sluiting verbeteren met speciale technieken.

 

Welk onderzoek doet een KNO-arts?

De KNO-arts kijkt of u uw stembanden goed gebruikt. 

• Soms gebeurt dit met een starre camera via de mond. 
• Soms gebeurt het met een dun slangetje dat door de neus naar de keelholte gaat (stroboscoop). Dit apparaat maakt flitslicht, zodat de trilling van de stembanden zichtbaar wordt. 
• Soms beslist de arts na het onderzoek om u door te verwijzen naar een logopedist(e). De logopedist leert u uw stem beter te gebruiken met oefeningen. Dit kost tijd, geduld en moeite.

 

Behandeling van stemaandoeningen

U kunt door uw huisarts of KNO-arts worden doorverwezen naar een logopedist. De logopedist helpt u:

• een goede manier van spreken te leren
• verkeerde gewoonten af te leren

Na maximaal 12 weken geeft de logopedist de resultaten door aan de arts die u verwees. Helpt de logopedie niet genoeg, dan beslist u samen met de KNO-arts en logopedist of u doorgaat met logopedie. Afhankelijk van de resultaten kan soms een operatie nodig zijn.

 

Een operatie kan helpen bij: 

• Poliepen
• Cysten
• onvoldoende stembandsluiting
• verdachte afwijkingen

Welke operatie de KNO-arts kiest, hangt af van de afwijking aan uw stembanden. Soms is na de operatie ook logopedie nodig.
 

Wat kunt u zelf doen bij stemproblemen?

• Niet roken, want dit is slecht voor de stembanden.

• Adem door uw neus en drink voldoende water of andere dranken.

• Als uw slijmvlies uitdroogt is het kwetsbaar.

• Forceer uw stem niet als u verkouden bent.

• Niet kuchen, schrapen, fluisteren of schreeuwen.

• Rustig spreken; bij gehaast spreken gebruikt u uw stembanden niet goed.

• Houd uw gebit en mond schoon.

• Vermijd spreken in lawaai.

 

Voor meer informatie kunt u kijken op de website van Patiëntenfederatie Nederland: Stemproblemen.

 

Vragen

Heeft u vragen? Bel op werkdagen naar de poli Keel-, Neus- en Oorheelkunde (KNO). 

• Bereikbaar van 08.30 tot 16.30 uur op 0341 – 46 35 66.
• Volg het keuzemenu en kies optie 2.

 

De folder is bedoeld als ondersteuning van het consult door de arts (KNO-, maar ook huisarts) en dient niet als vervanging van een consult. Bedenk bij het lezen dat uw gezondheidssituatie anders kan zijn dan in de tekst wordt beschreven.  

 

Meer informatie 

• Kijk op de website van het ziekenhuis voor extra informatie: www.stjansdalkids.nl. 

 

Bron

Deze folder is op 2-7-25 overgenomen van de site van de KNO-vereniging: Patiënten-informatie - Keel-Neus-Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd-Halsgebied