De ‘groep B streptokok’ is een bacterie. Zwangere vrouwen hebben deze bacterie soms in de vagina (schede). Meestal is dit niet gevaarlijk. Maar een klein aantal baby’s kan ernstig ziek worden door deze bacterie. Die infectie heet de ‘groep B streptokokkenziekte’ (GBS-ziekte). We kunnen deze ziekte vaak goed behandelen met anitbiotica. U leest meer over de GBS-ziekte en hoe u de ziekte kunt voorkomen.
Wat zijn groep B streptokokken (GBS)?
Streptokokken zijn bacteriën. Je kunt ze alleen zien met een microscoop. Er zijn verschillende soorten streptokokken. ‘Groep B streptokok’ is één van deze soorten. Deze bacterie wordt vaak ‘GBS’ genoemd.
Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren?
GBS komen voor bij 1 op de 5 volwassenen. Meestal geven ze geen klachten. Mensen met de bacterie zijn dragers. De GBS zitten vaak in de darmen. Soms zitten GBS ook in de baarmoedermond of vagina. Meestal zonder problemen. Soms zorgen ze voor een blaasontsteking. Dan kun je de GBS zien in de urinekweek.
Hoeveel kans heeft een pasgeboren baby op de GBS-ziekte?
Ongeveer de helft van de vrouwen die GBS bij zich dragen, geeft de bacterie door aan hun baby tijdens de bevalling. Als 1 op de 5 zwangere vrouwen drager is (20%), wordt dus 10% van alle pasgeboren baby’s besmet met GBS. Niet alle besmette baby's worden ziek. Vaak zit de bacterie alleen op de huid of slijmvliezen. Daar wordt de baby niet ziek van. De baby wordt pas ziek als de bacterie in het lichaam komt. Dit gebeurt bij 1 op de 100 kinderen die GBS van hun moeder hebben gekregen. Dat is 1 op de 1.000 van alle pasgeboren kinderen.
Hoe kan een kind besmet en ziek worden?
Een kind kan op verschillende manieren besmet raken met GBS: in de buik van de moeder, tijdens de bevalling, of na de geboorte. Een besmetting betekent dat het kind in contact komt met de bacterie. De bacterie zit dan op de huid en slijmvliezen van het kind. Dat is nog geen infectie. Het kind wordt pas ziek als de bacterie in het lichaam komt. Dat heet een infectie.
In de baarmoeder
Meestal raakt een baby in de buik besmet nadat de vliezen zijn gebroken. De bacterie komt vanuit de vagina in de baarmoeder. Daar komt de bacterie in het vruchtwater. De baby drinkt vruchtwater. Ook komt vruchtwater in de longen van de baby. Zo kan de baby al voor de geboorte besmet raken en ziek worden. Hoe langer de tijd tussen het breken van de vliezen en de geboorte, hoe groter de kans op besmetting. Heel soms raakt een baby besmet en ziek terwijl de vliezen nog niet zijn gebroken. Koorts bij de moeder en een snelle hartslag van de baby kunnen een teken zijn van een infectie.
Tijdens de bevalling
Ongeveer de helft van de vrouwen met GBS geeft de bacterie door aan de baby tijdens de bevalling. Daar wordt de baby meestal niet ziek van. De bacterie zit dan alleen op de huid en de slijmvliezen van de baby. Ongeveer 1% van de baby’s wordt wel ziek. Meestal kort na de geboorte.
Na de geboorte
Een klein aantal baby’s wordt pas ziek na de eerste week. Dit is ongeveer één derde van alle baby's die GBS krijgen. Dit noemen we een late-onset-infectie. Dat betekent dat de baby later ziek wordt. Dit kan tot drie maanden na de geboorte gebeuren. Sommige baby’s raken al tijdens de bevalling besmet, maar worden pas later ziek. Een baby kan ook na de geboorte besmet raken. Dat kan bijvoorbeeld via de handen van een volwassene.
GBS-ziekte bij het kind
Baby's met een GBS-infectie worden vaak meteen ziek. Soms al op de eerste dag. Dit zijn de kenmerken:
- Andere ademhaling: zacht kreunen, snel of oppervlakkig ademen. Tijdelijk stoppen met ademhalen.
- Huid: kan grauw, blauw of bleek zijn in plaats van roze.
- Probleem met eten: spugen of niet willen drinken.
- Koorts of juist te koud zijn.
- Slap of suf zijn, maar soms juist overgevoelig reageren.
- Stuipen: schokkende bewegingen van het lichaam.
Ernstig verloop
De ziekte kan heel ernstig worden. De baby kan een longontsteking krijgne. Maar ook een ontsteking in het bloed (sepsis). Of een ontsteking aan de hersenvliezen (hersenvliesontsteking). Soms krijgen baby's meerdere ontstekingen tegelijk. Baby's die later ziek worden, hebben vaker een ontsteking aan de hersenvliezen. De ziekte kan heel snel erger worden, soms binnen een paar uur. Daardoor komt medische hulp soms te laat. Soms gaat het ook mis terwijl de behandeling al snel is begonnen. Van 100 baby's met GBS overlijden er ongeveer 5 aan deze ziekte.
Welke baby’s hebben meer kans om ziek te worden door GBS?
Soms wordt een baby ineens ziek door GBS. Er waren dan geen tekenen tijdens de zwangerschap of geboorte. Toch gebeurt het soms plotseling. Maar soms weten we wel dat een baby meer kans heeft op GBS.
Dat gebeurt in deze situaties:
- De baby wordt te vroeg geboren (voor 37 weken).
- De vliezen zijn langer dan 24 uur gebroken.
- De moeder heeft koorts tijdens de bevalling (meer dan 38º C).
- De moeder heeft tijdens de zwangerschap een blaasontsteking door GBS.
- Een eerder kind van de moeder had GBS.
Onderzoek naar GBS tijdens de zwangerschap
In Nederland krijgt niet elke zwangere een test voor GBS. Ongeveer 1 op de 5 zwangeren heeft GBS, maar dan geeft dit geen problemen. Daarom wordt er niet standaard getest.
Soms is een test wel verstandig. Bijvoorbeeld als de zwangere in het ziekenhuis ligt door te vroege weeën. Of als de vliezen al vroeg zijn gebroken.
GBS kan gevonden worden met een kweek. De verpleegkundige gebruikt een wattenstokje bij de vagina en endeldarm. Dat wordt onderzocht in het laboratorium. De uitslag duurt 2 tot 3 dagen. Er zijn ook sneltests die sneller een uitslag geven.
Kan GBS worden voorkomen?
Er zijn manieren om GBS bij baby's te voorkomen. Een veel gebruikte manier is antibiotica aan de moeder geven. Dit voorkomt veel GBS-ziekten. Maar er zijn ook nadelen:
- De moeder kan een allergie krijgen.
- Bacteriën kunnen ongevoelig worden voor antibiotica (resistentie). Dit kan ook andere problemen geven, niet alleen met GBS.
Verschillende factoren spelen een rol
Bij het kiezen van een manier om GBS te voorkomen, zijn meerdere dingen belangrijk:
- De kosten van de methode
- Hoe vaak GBS voorkomt
- Of de methode praktisch uitvoerbaar is voor verloskundigen.
Er is geen manier die overal het beste werkt. Elk land kijkt naar andere dingen bij het kiezen.
Preventie in Nederland
In Nederland kijken we naar de dingen die een risico zijn voor GBS. Artsen proberen zo weinig mogelijk antibiotica te geven. Daarom kunnen we niet altijd GBS bij een baby voorkomen. Als een baby meer kans heeft op GBS, neemt de dokter extra maatregelen.
Antibiotica
Sommige vrouwen krijgen antibiotica tijdens de bevalling. Dat om deze redenen zijn:
- koorts tijdens de bevalling;
- een eerder kind had GBS;
- een blaasontsteking tijdens de zwangerschap door GBS;
- Als uit een test blijkt dat GBS aanwezig is. Door dreigende vroeggeboorte of lang gebroken vliezen.
Soms krijgt de baby na de geboorte antibiotica. Bijvoorbeeld als de moeder koorts had tijdens de bevalling. In andere gevallen wordt de baby de eerste 48 uur extra in de gaten gehouden. Dan blijft de baby de eerst 12 tot 24 uur in het ziekenhuis. Het komt bijna nooit voor dat de moeder na de bevalling antibiotica nodig heeft.
In de toekomst kan er misschien een vaccin tegen GBS komen. Nu is er nog geen werkend vaccin beschikbaar.
Meer informatie
Stichting Ouders Groep B Streptokokkenpatiënten (OGBS)
E-mail: info@ogbs.nl
Internet: www.ogbs.nl