Diabetische voet
Diabetes zorgt vaak voor vaat problemen door verkalking en verdikte wanden van de slagaders. Hierdoor wordt de doorbloeding van weefsels en organen belemmerd. Hoeveel klachten dit geeft, is afhankelijk van de plaats in het lichaam waar de vernauwing bestaat.
Voorbeelden van symptomen zijn:
- Nachtelijke pijn in het been en vooral de voet, die afneemt door het been naar beneden te laten hangen.
- Wit of blauw (of zwart) worden van de tenen.
- Pijn tijdens het lopen, zogenaamde ‘etalagebenen’.
Voetafwijkingen
Vooral patiënten die langer dan zes of zeven jaar diabetes hebben, kunnen ernstige voetafwijkingen krijgen (40-50%). Dit komt door door minder kracht in verschillende voetspieren.
Dit kan voor grote problemen zorgen. Uiteindelijk kunnen de zenuwen in het lichaam beschadigen wat zorgt voor minder gevoel in de voeten. Hierdoor wordt warmte en pijn minder of helemaal niet meer gevoeld: dit wordt neuropathie genoemd. Blaren of wondjes op de voeten worden hierdoor minder snel of niet opgemerkt.
Een wondje kan er onschuldig uitzien, maar kan leiden tot een ernstige ontsteking. Als gevolg van de ontsteking raakt de bloedsuiker ontregeld. Als ontstekingen in de voet onvoldoende worden behandeld kan dit zelfs tot een amputatie leiden!
Oorzaken voetwonden
Hieronder vindt u de oorzaken van voetwonden:
- Slechte doorbloeding van de voet en tenen.
- Afwijkingen in de voetstand (platvoeten, spreidvoeten, hamertenen, klauwtenen).
- Verminderd gevoel.
- Extreme eeltvorming op plaatsen op de voet waar veel druk op staat, zoals de toppen van de tenen, de boven-en onderzijde van de teengewrichten, zijkanten van de voet, binnen-en buitenkant van de enkel en de hiel.
Diabetische voetenspreekuur ziekenhuis St Jansdal
Het diabetische voetenspreekuur is een polikliniek bedoeld voor patiënten met diabetes mellitus die wonden hebben aan hun voeten.
Op het voetenspreekuur zijn aanwezig:
-
Vaatchirurg
-
Revalidatiearts
-
Podotherapeut
-
Schoenmaker
-
Wondverpleegkundige/ wondconsulent
-
Gipsverbandmeester
Er is regelmatig overleg binnen deze groep over de behandeling. Het is mogelijk dat u door meerdere specialisten tegelijk wordt behandeld. Of u kunt worden doorverwezen naar een andere specialist.
Eerste bezoek
Wat kunt u verwachten?
-
Er worden meerdere vragen gesteld over uw thuissituatie, uw bloedsuikers en uw wond.
-
Uw voeten worden onderzocht op afwijkingen in de voetstand en eventueel wordt het gevoel in de voeten getest.
-
Er wordt gekeken naar eeltvorming op punten waar druk kan ontstaan. Neemt u de schoenen mee waar u meestal op loopt.
-
Er wordt gevoeld naar het kloppen van de slagader bovenop uw voet en de slagader onder de binnenkant van de enkel om de doorbloeding te beoordelen.
-
De wond zelf wordt bekeken en verzorgd.
-
Vaak is er sprake van eelt rond de wond. Dit zal worden verwijderd en de wond zal worden schoongemaakt.
-
De wond wordt opgemeten en er worden digitale foto’s gemaakt.
-
Er wordt een behandelplan gemaakt.
Aanvullend onderzoek
Soms zijn er extra onderzoeken nodig. De meest voorkomende aanvullende onderzoeken zijn:
-
Röntgenfoto
-
Wondkweek
-
Duplex (echo waarbij de doorstroming van de bloedvaten wordt bekeken)
Schoenaanpassing
Druk in schoenen is een veel voorkomende oorzaak van wonden. Het is heel belangrijk dat de schoenen goed worden beoordeeld en dat deze zo nodig worden aangepast om nieuwe drukplekken te voorkomen.
Doordat de vorm van de voet door diabetes langzaam verandert, is een schoenaanpassing soms meerdere malen noodzakelijk.
Ook kan het beter zijn over te stappen op half orthopedische schoenen of een volledig handgemaakte schoen (orthopedische schoenen). Dit wordt beoordeeld door de revalidatiearts en de schoenmaker.
Over de kosten kunnen de revalidatiearts en de orthopedisch schoenmaker u goed informeren.
Behandeling
Wond behandelplan
- Een advies over uw schoenen of een aanpassing van de schoenen.
- Regelmatig voetverzorging door de (diabetische) pedicure.
- Uitleg over hoe u zelf de voeten kunt verzorgen en controleren.
Wondbehandeling
- Wonden aan de onderkant van de voet worden vaak met gips behandeld.
- Voor wonden aan de grote teen kan een zogenaamde 'halve schoen' gebruikt worden, waarbij uw grote teen volledig drukvrij is. Gips is hier soms ook een mogelijkheid.
- Kleinere wonden tussen de tenen kunnen vaak met een schoenaanpassing worden behandeld.
- Ook kan de aanschaf van andere schoenen, die beter geschikt zijn voor uw voeten, een oplossing zijn.
Regelen bloedsuikerspiegel
Een goed geregelde bloedsuikerspiegel is belangrijk om problemen te voorkomen. Een ontsteking aan de voet kan de bloedsuikers ontregelen. Voor wondgenezing is het belangrijk dat de bloedsuikerspiegel goed blijft. Zo nodig wordt u hiervoor verwezen naar een internist. Of wordt een buisje bloed afgenomen. Gebruikt u medicatie? Neem een overzicht hiervan mee.
Adviezen
- Loop niet op blote voeten of sokken, zonder schoenen en niet op teenslippers binnen of buiten. Draag altijd de (orthopedische) schoenen die goed passen bij de vorm van de voet en vast zitten (geen losse veters o.i.d.).
- Trek elke dag schone sokken aan zonder naden.
- Gebruik geen voetenbaden.
- Inspecteer dagelijks de voeten op wondjes.
- Droog de voeten goed af, voornamelijk tussen de tenen om verweking te voorkomen.
- Ga geregeld naar een medisch pedicure (met diabetesaantekening). Het voorkomen en behandelen van overmatig eelt is beter dan genezen.
- Gebruik crème voor een droge huid.
- Monitor zelf de voeten met een huidthermometer: meet één keer op een dag, op hetzelfde tijdstip. Is er verschil tussen rechts en links van 2,2 graden? Meet dan twee dagen achter elkaar en raadpleeg een zorgprofessional.
- Advies is om elke dag 1000 stappen te zetten.
Bronnen:
- Novo Nordisk Farma B.V. (2015). Voorlichting diabetes voeten. Geraadpleegd van https://docplayer.nl/14351877-Voorlichting-diabetes-voeten.html
- Folder DVN. Diabetesvereniging Nederland (z.j.) ‘Voeten’ Geraadpleegd van https://www.dvn.nl/wat-is-diabetes/voorkomen
- Nederlandse Internisten Vereniging (2017). Richtlijn Diabetische voet. Geraadpleegd van https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/diabetische_voet/startpagina_diabetische_voet.html#tab-content-accountability
- Internationale richtlijn IWGDF ( 2023). IWGDF Guidelines. Geraadpleegd van Guidelines (2023 update) - IWGDF Guidelines