Bas Leerink - Meer begrip door in gesprek te gaan

Begin januari begon Leerink met zijn onderzoek. Hij startte met het verzamelen van feiten en cijfers. “Toen we begonnen was er heel veel ruis”, zegt hij. “Alleen op basis van cijfers konden we hierin duidelijkheid scheppen. Wij zijn gaan praten met alle betrokkenen. Daardoor kregen we inzicht in de zorg die er was in Flevoland, en ook die er niet was. Daarnaast zijn we gaan kijken naar de inwoners in de regio; wie wonen er en welke zorgbehoeften hebben zij? Op basis hiervan konden we in maart een feitenboek presenteren. Dat gaf relatieve rust in de regio.”

Werkgroepen

Uit het feitenboek bleek dat er met name zorgen zijn over de acute zorg, verloskunde en de zorg voor kwetsbare groepen. Voor deze drie onderwerpen vormde Leerink verschillende werkgroepen. “Hierin zaten alle betrokkenen. Daarnaast maakten we bestuurlijke werkgroepen. Het ene probleem bleek makkelijker op te lossen dan het andere. Tijdens de ontmoetingen ontstond er een verbinding tussen de verschillende zorgpartijen en het lokale bestuur. Door met elkaar in gesprek te gaan, begonnen ze elkaar beter te begrijpen. Dat was belangrijk; onderling was er veel onbegrip. Bij samenwerken helpt het enorm als er korte lijntjes liggen.”

Acute zorg

Veel partijen hebben de onderliggende wens om een compleet ziekenhuis terug te krijgen, inclusief spoedeisende hulp. “We zijn dit gaan onderzoeken”, legt Leerink uit. “Al snel bleek dat een SEH een onhaalbare kaart is, nog los van het financiële plaatje. Er zijn eenvoudigweg geen mensen voor te vinden, nu niet maar ook in de toekomst niet. De personeelstekorten in het hele land rijzen de pan uit en veel SEH’s moeten de deuren sluiten. We zagen in dat het beter was om onze energie te stoppen in het monitoren van de acute zorg. Hier is winst te behalen door het beter te coördineren en te organiseren. Voor levensbedreigende acute zorg is overigens de zorg op dit moment al echt goed geregeld.”

Eindrapport

In juli presenteerde Leerink het definitieve rapport. Zijn advies is om de SEH en de acute verloskunde niet terug te laten keren in Lelystad. Dit is voor velen een lastig punt. “Natuurlijk zijn veel mensen teleurgesteld”, zegt hij. “Herstel van de situatie voor het faillissement is alleen niet reëel en haalbaar, zowel op de korte als op de lange termijn. Het is belangrijk dat alle zorgpartijen zich in gaan zetten op het verbeteren van het huidige zorgaanbod. Met simpele oplossingen is hier veel winst te behalen. Dat kan bijvoorbeeld door meer samen te werken en door meer gebruik te gaan maken van innovaties zoals eHealth. Daar ligt echt winst.” 

Landelijk effect

Als gevolg van het rapport vinden debatten in de Tweede Kamer plaats, onder andere over de spreidingsnorm van 45 minuten. Het RIVM stelt met deze norm jaarlijks vast welke Spoedeisende Hulp of afdeling acute verloskunde “gevoelig” is (dat wil zeggen, welke niet dicht mag). Het gaat hierbij om theoretische normtijden. In de praktijk, zeker in Flevoland, zijn de rittijden anders en vaak langer dan 45 minuten. Minister Bruins gaf de Gezondheidsraad opdracht om wetenschappelijk te onderzoeken hoe goed de 45-minutennorm is gefundeerd. “De praktijk komt niet overeen met de theorie”, aldus Leerink. “Dat is niet uit te leggen. Het is goed om daar onderzoek naar te doen. Bepaalde acute zorg gebeurt door specialisatie en concentratie alleen nog maar in ziekenhuizen met de functie van traumacentrum. Andere acute zorg kan juist heel dichtbij georganiseerd worden. Het is goed dat de Gezondheidsraad daar naar kijkt.” 

Visie 

Het ministerie van VWS is bezig met het ontwikkelen van een visie over de acute zorg, iets waar Leerink helemaal achter staat. In de afgelopen jaren zijn veel SEH’s gesloten. “Hoe zit het met de acute zorg? Wat vinden we ervan dat SEH’s verdwijnen? Dat zijn fundamentele vragen. Acute zorg gaat ook over veiligheid. De regie ligt nu bij de zorgverzekeraars en de zorgpartijen. De minister heeft alleen wel de systeemverantwoordelijkheid en kan vervolgens geen dingen waarmaken. Het spanningsveld tussen de zorg en de politiek is niet in balans. De vraag is of het stelsel wat we nu hebben wel geschikt is voor het land.” 

In het rapport staat een aantal aanbevelingen. Zo beveelt Leerink aan om meer gebruik te maken van innovaties zoals eHealth en om zorgaanbieders meer te laten samenwerken. Er liggen daarnaast diverse uitdagingen, zoals de groei van het aantal chronisch zieken in Flevoland, geld voor vervoer naar ziekenhuizen en geschikte plekken om te bevallen. “Ik hoop dat het rapport bijdraagt aan de vele vraagstukken die er liggen”, vertelt Leerink. “Mijn grootste zorg is of de verschillende partijen er daadkrachtig mee aan de slag gaan. Het begin is er. Nu is het belangrijk om hier met elkaar verder mee te gaan.”

Wie is Bas Leerink

Bas Leerink is onafhankelijk adviseur bij adviesbureau IG&H. Eerder was hij bestuursvoorzitter van het ziekenhuis Medisch Spectrum Twente, bestuurslid van zorgverzekeraar Menzis en bestuurslid bij het Landelijk Netwerk Acute Zorg.

Lizanne Ganzevles