Binnenkort start u met een behandeling voor het opwekken van de eisprong (ovulatie) met behulp van medicijnen (ovulatie-inductie). Deze behandeling kan worden toegepast bij vrouwen waar uit het oriënterend fertiliteitsonderzoek blijkt dat zij een onregelmatig optredende of uitblijvende eisprong hebben. In deze folder leest u meer informatie over deze vruchtbaarheidsbehandeling en wat daarbij komt kijken.
Menstruele cyclus
Normaal gesproken komt bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd maandelijks een eicel vrij uit een van de eierstokken. Dit heet de eisprong of ovulatie. Tijdens de rijping van de eicel groeit het baarmoederslijmvlies onder invloed van hormonen, zodat een bevruchte eicel zich kan innestelen. Als er geen bevruchting is opgetreden, wordt het opgebouwde baarmoederslijmvlies afgestoten. Dit is de menstruatie.
Deze cyclus is een ingewikkeld samenspel tussen verschillende organen in het lichaam: de hypothalamus en de hypofyse in de hersenen, de eierstokken en de baarmoeder. Zolang alle organen goed functioneren, verloopt de cyclus normaal. Als een van de organen niet goed werkt dan heeft dit effect op het hele proces en kan er een stoornis in de menstruele cyclus ontstaan zoals: het uitblijven van de menstruatie, het onregelmatig voorkomen van de menstruatie of het voortijdig ophouden van de menstruaties.
Wanneer ovulatie-inductie?
Stoornissen in de menstruele cyclus (een onregelmatige, lange of afwezige menstruele cyclus) kunnen de oorzaak zijn van vruchtbaarheidsproblemen. Gemiddeld duurt de menstruele cyclus 28 dagen. De menstruele cyclus loopt van de eerste dag van de menstruatie tot aan de eerste dag van de volgende menstruatie.
Vrouwen hebben echter maar zelden een cyclus van precies 28 dagen. Een cyclus van 35-42 dagen of een kortere cyclus tot 21 dagen worden nog als normaal beschouwd. Het belangrijkste is echter of er iedere cyclus een eisprong plaatsvindt. Treedt er minder dan tien keer per jaar een eisprong op, dan beschouwen we ovulatie-inductie als een zinvolle behandeling.
Wie komt (niet) in aanmerking voor ovulatie-inductie?
Ovulatie-inductie is een zinvolle behandeling bij paren met ongewenste kinderloosheid op basis van weinig of geen ovulaties die zich uit in een onregelmatige, zeer lange of afwezige menstruele cyclus.
Wanneer in de eierstokken onvoldoende eicellen aanwezig zijn die gestimuleerd kunnen worden, zoals bij een vroegtijdige overgang, dan is ovulatie-inductie niet de juiste behandeling.
Overgewicht kan een oorzaak, maar ook een bijkomend symptoom zijn bij vrouwen met onregelmatige, zeer lange cyclus of afwezige menstruatie. Ook kan overgewicht het risico op complicaties bij ovulatie-inductie vergroten. Bovendien verloopt de behandeling vaak moeizamer en hebben zwaarlijvige vrouwen een verhoogde kans op risico’s bij een zwangerschap en bevalling. Vanwege deze redenen hanteren wij een BMI-grens. Dat betekent dat we boven een BMI-waarde van 35 kg/m2 niet behandelen. Daarnaast adviseren wij vrouwen met ernstig overgewicht en een BMI beneden de 35 kg/m2 eerst af te vallen voordat een behandeling wordt gestart. Wij zien regelmatig herstel van de normale menstruele cyclus als er voldoende gewichtsverlies heeft plaatsgevonden.
Ovulatie-inductie is mogelijk voor vrouwen tot 43 jaar.
Medicatie bij ovulatie-inductie
Bij ovulatie-inductie wordt de eisprong met medicijnen opgewekt. Uw behandelaar heeft de keuze uit: Letrozol® en gonadotrofinen (hormooninjecties). Afhankelijk van de uitkomsten van het onderzoek naar de oorzaak van uw cyclusstoornis schrijft uw behandelaar een van deze medicijnen voor. Daarnaast kunnen nog andere medicijnen worden voorgeschreven, als blijkt dat uw cyclusstoornis komt door aandoeningen of hormonale afwijkingen ergens anders in uw lichaam.
Ovulatie-inductie met Letrozole
Letrozol® wordt vaak als eerste gebruikt vanwege het gebruiksgemak en de bewezen effectiviteit. Uit onderzoek is gebleken dat de kans op zwangerschap wordt vergroot door de menstruele cyclus regelmatig te laten verlopen. Hierdoor is er vaker een eisprong. En kunnen we beter bepalen wanneer de vruchtbare dagen zijn.
Letrozol® zorgt ervoor dat de hypofyse meer FSH (follikelstimulerend hormoon) afgeeft. Door een verhoging van het FSH worden de eierstokken krachtiger gestimuleerd. Letrozol® is niet officieel geregistreerd als eisprong-opwekkend middel, maar kan hier wél voor worden gebruikt. Met Letrozol® is ook internationaal ruim ervaring opgedaan; het is veilig en effectief.
Hoe gebruikt u Letrozol?
Letrozol® gebruikt u vanaf de derde tot en met de zevende dag van de cyclus. Het is mogelijk om ovulatietesten te gebruiken om zo uw meest vruchtbare dagen vast te stellen. Let op dat de onthoudingsduur tot deze vruchtbare periode niet langer is dan 2 tot 3 dagen. U wordt geadviseerd om rondom de eisprong gemeenschap te hebben.
Duurt uw cyclus langer dan 35 dagen? Neem dan contact met ons op. Mogelijk moeten wij de dosering ophogen.
Treedt er uiteindelijk met Letrozole® in de hoogste dosering geen ovulatie op? Dan krijgt u meestal hormooninjecties (gondadotrofinen).
Ovulatie-inductie met behulp van gonadotrofinen
Uw lichaam produceert zelf een bepaalde hoeveelheid follikelstimulerend hormoon (FSH). Als u uzelf daarbij dagelijks injecties met gonadotrofinen toedient, wordt de totale hoeveelheid FSH hoger. Door deze verhoging worden de eierstokken krachtiger gestimuleerd en kunnen een of meerdere eiblaasjes (follikels) tot rijping komen. Door het gebruik van gonadotrofinen is er dan ook een licht verhoogde kans op een meerlingzwangerschap.
Hoe verloopt de behandeling?
Op de eerste dag van de menstruatie maakt u een afspraak voor een zogenaamde uitgangsecho. Deze wordt op de tweede, derde of vierde dag na het begin van uw menstruatie gemaakt. Aan de hand van deze echo wordt gekeken of er geen cysten (met vocht gevulde holtes) in de eierstokken aanwezig zijn en of het baarmoederslijmvlies dun is. Als de echo geen bijzonderheden laat zien, kunt u starten met de behandeling met hormooninjecties (stimulatie). U spuit dagelijks de afgesproken dosering van het FSH-hormoon.
In de periode die volgt, doen wij regelmatig een echocontrole. Dit is nodig om te kijken of uw eierstokken goed reageren op de stimulatie
Na een aantal dagen komt u op het spreekuur voor een echoscopische controle. Deze controle is nodig om te kijken of uw eierstokken goed reageren op de stimulatie. Soms wordt de dosering aangepast (opgehoogd of juist verlaagd) en krijgt u zo nodig een nieuwe afspraak voor een echo. Wanneer het grootste eiblaasje een grootte van minimaal zeventien à achttien mm in doorsnede heeft, wordt het tijdstip afgesproken om een ander hormoon, het hCG-hormoon, toe te dienen. Dit hCG-hormoon zorgt ervoor dat een eisprong in gang gezet wordt. Ongeveer 38 tot 42 uur na de hCG-injectie kan de eisprong worden verwacht.
Let op dat de onthoudingsduur tot de vruchtbare periode niet langer is dan 2 tot 3 dagen. Wij adviseren u daarnaast rondom de eisprong gemeenschap te hebben.
Zwanger of niet zwanger?
Als u zestien dagen na de hCG-injectie nog niet menstrueert, mag u zelf een zwangerschapstest doen. Wanneer u eerder een zwangerschapstest doet, kan de uitslag vals positief zijn door de gebruikte medicatie.
Als u menstrueert, is de behandeling helaas niet gelukt. U kunt dan over het algemeen direct met een volgende behandeling beginnen.
Uitstellen of afbreken van behandeling
Wanneer bij de uitgangsecho een cyste of dik baarmoederslijmvlies wordt geconstateerd, kan besloten worden (nog) niet te starten met de hormooninjecties. Vaak wordt een cyclus afgewacht.
We streven naar de groei van één eiblaasje. Wanneer te veel eiblaasjes (follikels) uitgroeien, kan besloten worden de behandelcyclus af te breken. Ook krijgt u dan het advies om beschermd te vrijen in verband met een verhoogde kans op een meerlingzwangerschap.
Het tegenovergestelde kan echter ook gebeuren. De stimulatiefase kan soms lang duren. Mogelijk moet de dosis van uw medicijnen worden verhoogd. Desondanks kan het zijn dat er geen reactie optreedt. In dat geval kan ook besloten worden om de behandelingscyclus af te breken en in de volgende cyclus met een hogere dosering te starten.
Bijwerkingen en complicaties
- Bij het gebruik van Letrozol® of gonadotrofinen komen klachten van hoofdpijn, duizeligheid en vermoeidheid voor.
- Het grootste risico bij het stimuleren van de eierstokken is het ontstaan van een meerlingzwangerschap. De risico’s bij een meerlingzwangerschap mogen niet onderschat worden. Om deze reden streven wij naar de groei van één eiblaasje.