Wat is intra-uteriene inseminatie? 

Intra-uteriene inseminatie (IUI) is het inbrengen (insemineren) van opgewerkte zaadcellen direct in de baarmoeder (intra-uterien). In de normale situatie komt na een zaadlozing in de vagina het sperma met de zaadcellen in de buurt van de baarmoedermond terecht. Via het slijm van de baarmoedermond komen de zaadcellen via de baarmoederholte in de eileiders, waar de bevruchting van een eicel kan plaatsvinden.

Figuur 1

Zaadcellen (1) via de vagina (2), baarmoedermond (3) en baarmoederholte (4) komen in de eileider (5) terecht en kunnen daar de eicel (6), die is vrijgekomen uit de eierstok (7), bevruchten. 

Bij IUI worden de beste zaadcellen geselecteerd en rechtstreeks in de baarmoederholte gebracht. De zaadcellen zijn dan dichter bij de plaats van bevruchting. Een goede timing van de IUI is van belang, omdat de kans op een zwangerschap het hoogst is als de IUI wordt uitgevoerd rond de dag van de eisprong. Regelmatig wordt de IUI-behandeling ondersteund met hormonen. 

Door toediening van hormonen wordt geprobeerd meerdere eicellen te laten rijpen in plaats van één (zoals dit in de natuurlijke cyclus gebeurt). 

Voor wie is IUI? 

IUI in de gestimuleerde cyclus wordt onder meer toegepast bij paren bij wie na het oriënterende fertiliteitsonderzoek (OFO) de oorzaak van een uitblijvende zwangerschap niet gevonden is. 

De spontane kans op een zwangerschap is in de eerste drie jaar van onbeschermde gemeenschap groter dan bij behandeling. Als er tijdens het OFO geen oorzaak wordt gevonden, zal daarom eerst een tijdje afgewacht worden of niet spontaan een zwangerschap optreedt. Hoe lang er wordt afgewacht is per paar verschillend omdat meerdere factoren van invloed kunnen zijn. 

Hoe groot is de kans op een zwangerschap bij IUI? 

De leeftijd is een belangrijke factor bij de kans op zwangerschap (figuur 2).

Het afnemen van de vruchtbaarheid met het toenemen van de leeftijd.

Figuur 2

De kans op zwangerschap per inseminatie ligt tussen de 10-15 %. Dit betekent dat meestal meerdere behandelingen nodig zullen zijn. Indien IUI uiteindelijk niet tot een zwangerschap leidt, zal uw behandelaar de vervolgstappen met u en uw partner bespreken. 

Hormonen, gecontroleerde hyperstimulatie 

De hormonen die wij tijdens de behandeling gebruiken, zijn zogeheten gonadotrofines. Deze dient u zichzelf toe door middel van injecties onder uw huid. Voorafgaand aan de behandeling krijgt u een uitgebreide uitleg en instructie.

Timing 

Om de kans op bevruchting zo groot mogelijk te maken, moet de inseminatie plaatsvinden in de vruchtbare periode (rond de eisprong). Om dit moment vast te stellen wordt gebruik gemaakt van verschillende methoden:

• Echoscopie
  Inwendige echoscopie maakt het mogelijk om het aantal en de groei van de eiblaasjes te beoordelen. Op basis van de grootte van de eiblaasjes kan het moment van eisprong worden ingeschat. Voor echo’s (follikelmetingen) kunt u op beide locaties van ziekenhuis St Jansdal terecht. Vaak zijn er meerdere controles per week nodig.

• HCG-injectie 

Als bij echoscopie één of meer eiblaasjes van voldoende grootte worden gezien, kan de eisprong worden opgewekt door toediening van een HCG-injectie. U hoort van uw behandelaar wanneer u deze HCG-injectie kunt toedienen. 

• LH-testen 

Soms vragen wij u een ovulatietest te doen om het juiste moment van de inseminatie te bepalen. Als deze test positief is, wordt de inseminatie op de dag daarna gepland. 

Sperma 

Sperma bestaat voor het grootste gedeelte uit vloeistof waarin zich de zaadcellen bevinden. Voorafgaand aan de inseminatie wordt het sperma in het laboratorium bewerkt. De bewegende zaadcellen worden hierbij gescheiden van de niet-bewegende zaadcellen en de spermavloeistof. De bewegende zaadcellen worden overgebracht in een kleine hoeveelheid kweekvloeistof. Deze bewerking in het laboratorium duurt ongeveer 75 minuten. Zodra de bewerking klaar is, wordt het buisje afgegeven op de poli gynaecologie.

Een IUI-behandeling is alleen zinvol als er na bewerking meer dan 0.8 miljoen beweeglijke zaadcellen overblijven. Het potje met sperma moet vijf kwartier voor de IUI te worden ingeleverd bij het afnamelaboratorium in Harderwijk. Dit geldt ook voor patiënten uit Lelystad.

Aandachtspunten 

• Ziekte (met name koorts) of medicijngebruik kan de spermakwaliteit nadelig beïnvloeden. Wij adviseren u daarom bij koorts (een temperatuur van meer dan 38 graden Celsius) of het starten van nieuwe medicatie contact met ons op te nemen. 

• Veel mannen vragen zich af hoe lang ze van tevoren onthouding moeten hebben. Wij adviseren u ook tijdens een IUI-traject in de vruchtbare periode om de dag gemeenschap te hebben. Een onthoudingsperiode van langer dan drie dagen kan de spermakwaliteit nadelig beïnvloeden.   

Hoe verloopt de inseminatie?  

De inseminatie vindt alleen plaats op de poli gynaecologie in Harderwijk! 

Bij de inseminatie wordt een speculum (spreider) ingebracht om de baarmoedermond in beeld te brengen. Vervolgens wordt de inseminatiekatheter door de baarmoedermond in de baarmoederholte geschoven, waarna het bewerkte sperma in de baarmoeder wordt ingebracht (figuur 3). Meestal hebt u hierbij geen pijn, al kan soms een licht krampend gevoel in de onderbuik ontstaan. Na de behandeling kunt u naar huis. U kunt uw normale bezigheden direct hervatten.

Figuur 3 

1. baarmoeder         2. eierstok en eileider 

Na de inseminatie 

Na de IUI zijn er geen bijzondere maatregelen nodig. Wanneer u niet zwanger bent geworden, krijgt u ongeveer 10 - 14 dagen na de IUI een menstruatie. Blijft de menstruatie uit? Dan kunt u 16 – 18 dagen na de IUI een zwangerschapstest doen. 

Is uw menstruatie anders dan normaal? Neem dan ook contact met ons op. Als de behandeling niet geslaagd is, kunt u over het algemeen direct met een volgende behandeling beginnen. 

Aantal behandelingen 

Over het algemeen worden vier tot zes inseminatiebehandelingen gedaan. In individuele gevallen kan hiervan worden afgeweken. 

Uw behandelaar zal vóór de start van de behandeling het aantal behandelingen met u bespreken. Zo nodig wordt dit aantal in de loop van de behandeling aangepast. 

Bijwerkingen en complicaties 

• Infectie
  Bij elke IUI bestaat een zeer kleine kans op infectie. Krijgt u koorts (38 graden of hoger), buikpijn of afscheiding anders dan normaal? Neem dan contact op met de fertiliteitspoli via MijnStJansdal of de poli gynaecologie, tel.nr. 0341 - 46 35 53. 
• Meerlingzwangerschap Er wordt gestreefd naar maximaal twee tot drie eiblaasjes per behandeling. Hierdoor wordt de kans op een meerlingzwangerschap iets verhoogd. Wanneer er te veel eiblaasjes ontstaan, zal de behandeling worden afgebroken. U mag dan ook geen onbeschermde gemeenschap hebben! Tijdens de volgende behandeling zal de dosering van de hormonen verlaagd worden. Als er maar één eiblaasje ontstaat, zal de inseminatie gewoon doorgaan. In dat geval zal de dosering tijdens de volgende behandeling verhoogd worden. 
• Bijwerkingen
  Hormoongebruik ter ondersteuning van de IUI geeft soms bijwerkingen zoals vocht vasthouden, misselijkheid, opvliegers en verandering van stemming. 
• Overstimulatie 

Bij overstimulatie (het ontstaan van meerdere eiblaasjes) kunnen klachten van buikpijn, een opgezette buik en kortademigheid optreden. Neem bij deze klachten contact op. 

Van de hormonen die gebruikt worden bij IUI is geen verhoogd risico op het ontstaan van kanker bekend. 

Ondersteuning 

Het niet slagen van de behandeling kan vragen oproepen. Ook het verwerken van de teleurstelling, wanneer een IUI-poging opnieuw niet gelukt is, kan moeilijk zijn. Heeft u behoefte aan een gesprek of extra ondersteuning? Bespreek dit dan met ons.